ممنوع الخروجی به این معنا می‌باشد که؛ افراد به موجب دلایلی، قادر به خارج شدن از کشور خود و سفر به کشورهای دیگر نمی‌باشند.
ممنوع الخروجی چه از طریق دادگاه باشد چه از طریق اداره اجرای ثبت، به فرد ابلاغ نمی‌شود چراکه اگر کسی از وضعيت خروج خود از کشور مطلع شود، دیگر برای رزرو بلیت و محل اقامت هزینه ای نمی‌کند.
اشخاصی که ممنوع الخروج هستند:
۱. بدهکاران قطعی مالیاتی.
۲. اشخاصی که به سبب رای قطعی دادگاه یا اجرائیه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، بدهی آنها محرز و قطعی شمرده می‌شود.
۳. اشخاصی که در خارج از ایران به دلیل ارتکاب جرایمی مانند؛ تکدی گری، دزدی، کلاهبرداری و موارد این چنین دارای سوء شهرت باشند.
۴. اشخاصی که خروج آنها از کشور، از مصلحت( جمهوری اسلامی ایران) به دور باشند. بدین ترتیب با توجه به قانون و تشخیص مقامات قضایی، از خروج این افراد جلوگیری خواهد شد. معمولا ممنوع الخروجی این دسته از افراد کتبا به آنان اعلام می‌گردد.
۵. اشخاصی که برای خروج از کشور و دریافت گذرنامه نیاز به اجازه فرد دیگری می‌باشند، مانند دختر مجرد کمتر از ۱۸ سال یا زن متاهل.
در این مقاله قصد داریم به ممنوع الخروجی زوجین بپردازیم.
در قانون ایران، این اصل که زن متاهل، بدون اذن شوهر قادر به دریافت گذرنامه نمی‌باشد وجود دارد. به طور کلی یکی از آثار ازدواج برای زوجه این است که زوج(شوهر) میتواند اجازه اخذ پاسپورت به وی را ندهد یا در صورتی که زوجه پاسپورت داشته باشد، او را ممنوع الخروج کند؛ تنها در صورتی زن میتواند از کشور خارج شود که رضایت محضری همسر برای خروج از کشور را دارا باشد.( اگر زوج وکالت نامه‌ای در خصوص خروج همسرش از کشور را داشته باشد، زوجه میتواند بدون محدودیت گذرنامه دریافت کند.)
مراحل ممنوع الخروجی زوجه چگونه می‌باشد؟
همانطور که در مطالب فوق، ذکر شد؛ زن متاهل برای خروج و دریافت گذرنامه به اذن شوهر نیاز دارد. اما در مواردی وجود دارد که زن، در دوران مجردی گذرنامه داشته و یا بعد از ازدواج با اذن همسرش آن را دریافت کرده است؛ اما بنا به دلایلی مرد میتواند با مراجعه به ادارهی گذرنامه اقدامات لازم جهت ممنوع الخروجی زوجه را انجام دهد.
مردانی که در خارج از ایران اقامت داشته باشند یا مردانی که اصل شناسنامه خویش را نداشته باشند، نمی‌توانند همسر خود را ممنوع الخروج کنند.
مراحلی که زوج جهت ممنوع الخروجی زوجه باید طی کند شامل موارد ذیل می‌باشد:
۱. مراجعه به اداره کل گذرنامه و اتباع نیروی انتظامی در تهران یا دفاتر گذرنامه در شهرستان ها.
۲. همراه داشتن اصل شناسنامه، کارت ملی و سند ازدواج.
۳. ارائه درخواست ممنوع الخروج زوجه توسط زوج به اداره گذرنامه.
۴. بررسی مدارک و صدور دستور ممنوع الخروجی.
۵. تأیید ممنوع الخروجی و پرونده توسط رئیس اداره گذرنامه و همچنين ثبت در سیستم های رایانه‌ای.
اقدامات وکیل دادگستری جهت ممنوع الخروجی همسر:
وکیل دادگستری با وکالت نامه مخصوص وکلای دادگستری میتواند مرد را ممنوع الخروج کند ولی برای ممنوع الخروجی زن، وکیل حتما به وکالت نامه محضری نیاز دارد و با وکالت دادگستری نمی‌تواند این امر را انجام دهد.
ممنوع الخروج کردن زوج بابت مهریه از طریق اجرای ثبت:
جهت مطالبه مهریه ابتدا باید با همراه داشتن اصل عقدنامه یا رونوشت آن، به دفتر ازدواجی که ازدواج در آنجا به ثبت رسیده است مراجعه کرد. بعد از مراجعه به دفترخانه، باید کتباً از سردفتر، تقاضای صدور اجرائیه را درخواست کند. سپس دفتر ازدواج یک نسخه از اجراییه را برای مرد ارسال می‌کند. از تاریخ ابلاغ اجرائیه، زوج یا ضامن باید ظرف مدت ده روز دین را بپردازد یا برنامه‌ای جهت پرداخت دین خود ارائه بدهد.. در مراحل نهایی، به ادارهی اجرای مفاد اسناد رسمی سازمان ثبت اسناد و املاک مراجعه می‌کند، و بعد از تشکیل پرونده و تعیین کارشناس مربوط، میتواند مهریه را مطالبه کند و نسبت به بخشی از مهریه تقاضای ممنوع الخروج نمودن زوج را مطرح نماید.
اشخاصی بدهکار در مهریه، تا پایان پرداخت مهریه و یا جلب رضایت همسر خود، ممنوع الخروج باقی می‌مانند. طبق این اصل؛ بازه زمانی برای ممنوع الخروجی مرد تعریف نشده است و تا زمانی که تمام مهریه‌ای که از جانب دادگاه مشخص شده را پرداخت نکند ممنوعیت وی به اثر خود، باقی می‌ماند.
از چه طریقی رفع ممنوع الخروجی برای زوج صادر می‌شود؟
زمانی ممنوع الخروجی مرد رفع می‌گردد که مهریه را پرداخت کند و یا اینکه زن به عدم پرداخت مهریه توسط مرد رضایت دهد و از ممنوع الخروج کردن مرد منصرف شود؛ در این شرایط دادگاه و یا مراجع قضایی حکم رفع تامین خواسته زن را صادر و اداره ثبت نیز حکم رفع ممنوعیت از سفر را صادر می‌کند.
