تنظیم سند برای املاک فاقد سند ، بر اساس قانون تعیین تکلیف
تعیین تکلیف وضعیت ثبتی اراضی و ساختمان‌های فاقد سند رسمی:
می‌دانیم هر نوع مالی چه منقول و چه غیر منقول دارای سند رسمی مالکیت است. ولی در مواردی ممکن است که اموال غیر منقول فاقد سند رسمی باشند و نقل و انتقالات آن بدون سند صورت بگیرد.. در ادامه با مواد قانونی مرتبط به این موضوع می‌پردازیم.
صدور اسناد مالکیتِ ساختمان‌هایی که بر روی اراضی با سابقه ثبتی، احداث شده اند (سابقه ثبتی که منشأ تصرفات متصرفان باشد) و همچنین صدور اسنادی که مالکیتِ اراضی کشاورزی و نسق های زراعی و باغی دارند کاملا قانونی می‌باشند. در قانون مواردی مطرح شده است که امکان صدور سند مالکیت برایشان میسر می‌باشد که در این مقاله به آنها می‌پردازیم.
در ادامه هیأت هایی جهت بررسی مدارک و دلایلِ ارائه شده، تشکیل میشود، تا طی تحقیقات به عمل آمده و جلب نظر کارشناس، رأی را صادر کند.
نحوه تشکیل هیأت نام برده؛ در هر حوزه ثبتی، هیأت و یا هیأت‌های حل اختلاف، با حضور یک قاضی به انتخاب رئیس قوه قضائیه، رئیس اداره ثبت یا قائم مقام وی، و رئیس اداره راه و شهرسازی یا رئیس اداره جهاد کشاورزی یا قائم مقام آنان تشکیل میشود.
در ابتدا با واژه ای به نام نسق برخورد داشتیم که برای فهم دقیق تر این مقاله، لازم به دانستن آن می‌باشیم:
نسق؛ سهم صوری یا به اصطلاح سهم هوایی زارع، از زمین‌های زراعتی ده (مشاع) یا در بعضی نقاط سهم زمینی حقیقی زارع از زمین‌های زراعتی ده (مفروز) بوده است. نسق از نظر اصطلاحی عبارت است از حق کشاورزی برای کشت روی زمینی که مالک آن دیگری است.
مواردی که امکان صدور سند مالکیت برایشان میسر نمی‌باشد:
۱. فوت مالک رسمی و حداقل یک ورثه از جانب او.
۲. دسترسی نداشتن به مالک رسمی در صورتی که فوت کرده باشد و عدم دسترسی به حداقل یک ورثه.
۳. مفقودالاثر بودن مالک رسمی و حداقل یک ورثه.
۴. عدم دسترسی به مالکان مشاعی در مواردی که مالکیت متقاضی، مشاعی و تصرفات‌اش در ملک مفروز باشد.
اراضی هایی که از این قانون مستثنی می‌باشند:
اراضی دولتی، عمومی، ملی، منبع طبیعی و موات شامل این قانون نمی‌باشند چرا که اراضی متعلق به فرد مشخصی نمی‌باشند.
وظایف هیأت حل اختلاف در صدور سند مالکیت:
۱.دبیر هیأت مکلف است قبل از رسیدگی هیأت، استعلام جریان ثبتی ملک را از اداره ثبت بگیرد و اگر ملک نام‌برده، جزء اراضی ملی، عمومی،دولتی… باشد، طی مراحلی کتبی، به هیأت گزارش آن را بکند تا تصمیمات مقتضی اتخاذ شود.
۲. هیأت باید در هر پرونده‌ای که سابقه ملی یا موات بودن را دارد، از وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و یا جهاد کشاورزی استعلامات لازمه را اعمال کند. وزارتخانه های ذکر شده باید ظرف یک ماه از زمان دریافت نامه هیأت، استعلام آن را پاسخ دهند؛ در غیر این صورت هیأت به رسیدگی خود ادامه می‌دهد.
نحوه تقاضای صدور سند مالکیت برای اراضی فاقد سند رسمی:
اگر فردی، دارای اراضی فاقد سند رسمی باشد و بخواهد تقاضای صدور سند مالکیت را بکند نیاز به اقدام از درگاه الکترونیکی سازمان ثبت اسناد و املاک دارد. فرد باید به آنجا مراجعه کند و فرم تقاضانامه الکترونیکی را تکمیل نموده و بعد از آن مدارک و اسناد مربوطه را همراه فایل نقشه، به دبیرخانه هیأت ارسال کند.
