مراحل تعیین تکلیف ارث:
برای تعیین تکلیف کردن میراث هر شخص، تعیین ورثه از الزامات می‌باشد. تقسیم سهم‌الارث، تشریفاتی دارد که از سوی مرجع قانونی و با رعایت آن( تشریفات) صورت می‌گیرد. این اقدام در قانون، انحصار وراثت نام گرفته است. راي که طی تشریفات انجام شده صادر می‌شود را تصدیق یا گواهی انحصار وراثت می‌نامند. برای صدور گواهی انحصار وراثت باید به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت دائمی متوفی مراجعه کرد. برای رسیدگی به دعاوی ارثی، باید به اصل و نسب، وصیت، تولیت و یا وقف توجه داشت و صلاحیت این امر در دادگاه های عمومی مطرح می‌شود. دعاوی ارثی حتی با توافق طرفين، قابلیت طرح در شورای حل اختلاف را ندارند.
آثار داشتن گواهی حصر وراثت:
ورثه یا هر شخصی، برای هر اقدام حقوقی در دفاتر اسناد رسمی، بانک ها، ادارات دولتی و… نيازمند گواهی مذکور می‌باشد، پس اگر انحصار وراثت صورت نگیرد، امکان تقسیم و یا انتقال ترکه و مراجعه به ادارات دولتی و بانک ها هم وجود ندارد.
اشخاصی که می‌توانند صدور گواهی انحصار وراثت را درخواست کنند:
به طور معمول، یک یا چند نفر از ورثه می‌توانند صدور گواهی انحصار وراثت را انجام دهند. ( به موصی له، وصی و طلبکار متوفی نیز، این امکان داده شده است.)
موصی له: هر کسی که متوفی به نفع او وصیت کرده باشد را موصی‌له می‌نامند.
وصی: کسی که از سوی متوفی مامور اجرای وصیت شده باشد را وصی می‌خوانند.
اگر ورثه به هر دلیلی مخالفت کند، نمی تواند مانع رسیدگی و صدور گواهي انحصار وراثت شوند.( ممکن است به دلایل گوناگون، مانند خارج از کشور بودن وراث و یا عدم علاقه برای همکاری، دسترسی به مدارک هویتی ایشان امکان پذیر نباشد، در این صورت، طی تقاضای ذی نفعان، شورای حل اختلاف از اداره ثبت احوال، در این رابطه استعلام می‌گیرد. پس عدم همکاری وراث آسیبی به روند پیگیری نمی‌زند.)
برای انحصار وراثت، مدارکی لازم است که شامل:
۱. گواهی فوت فرد.( اخیرا گواهی فوت در شهرهای بزرگِ ایران، به صورت الکترونيکي و از طریق سامانه درخواست گواهی فوت اخذ می‌شود.)
۲. استشهادیه محضری؛ یکی از مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت داشتن برگه استشهادیه است. سه نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر می‌شوند و با پر کردن فرم مخصوص استشهادیه افراد فوت شده، گواهی می‌کنند که ورثه متوفی چه کسانی هستند. در دفاتر اسناد رسمی، امضای ایشان گواهی و تصدیق می‌گردد.
۳. عقدنامه یا رونوشت
۴. شناسنامه وراث
۵. وصیت شخص فوت شده( اگر وصیتی وجود داشته باشد.)
۶. گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی برای متوفیانی که قبل از سال ۹۵ تا به امروز هیچ اقدامی نکرده اند.
اعتراض به گواهی انحصار وراثت صادر شده:
اعتراض از جانب دادستان یا افراد ذی نفع ممکن می‌باشد. به طور مثال؛ اگر برای یکی از ورثه‌ی محجور، قیمی تعیین نشده باشد، در این صورت امکان اعتراض وجود دارد.
اعتراض به گواهی ارث ممکن است و افرادی که به مفاد این گواهی اعتراضی دارند و صحت آن را قبول ندارد، می‌توانند آن را مطرح کرده و اقدامات لازم، جهتِ پیگیری را انجام دهند.
وکیل انحصار وراثت:
ارائه یک مشاوره حقوقی دقیق در زمینه انحصار وراثت و ادله کافی و مدارک لازم، کمک می‌کند تا روند صدور گواهی انحصار وراثت، تا حد قابل توجهی پیشرفت کند.
گاهی عدم آگاهی و آشنا نبودن با قانون و رویه، باعث بروز ضررهای جبران ناپذیری می‌شود. پس وکیل انحصار وراثت باید شخصی آگاه و با تجربه در زمینه ارث باشد.
وکیلی که با موضوع ارث و امور قانونی آشنایی کامل داشته باشد و در رویه های قضایی اطلاعات کافی؛ می‌تواند به درستی، حقوق موکلش را احقاق کند.
طبیعی است، که بعد از فوت یک فرد، نزدیکانش، دچار مشکلات روحی و جسمی بشوند! پیگیری ها و فشارهای روحی وارده در اثر درگیری های انحصار ورثه، وقتی به فرد وارد بشود، عملکرد شخص را در روند پرونده اش به تأخیر می‌اندازد. پس در این شرایط مشاوره و مشورت گرفتن از یک وکیل ماهر و توانمند امری شایسته می‌باشد.
